FAİZ ÇEŞİTLERİ

FAİZİN KISIMLARI

1. Borç Faizi

2. Gecikme Faizi

3. Alış - veriş Faizi

4. Günümüz Faizleri

1.Borç Faizi:

Borç faizi, ödünç, alım-satım veya başka her hangi bir sebepten zimmete geçen borca karşılık ödenen malda veya parada şart kılınan fazlalıktır. 

2.Gecikme Faizi :

Cahiliye faizi de denilen ve borcun süresinin dolduğunda borçlunun borcunu ödeyememesi durumunda, alacaklının anaparaya yapacağı ilave şeklindedir. Borcun vadesi dolduğunda alacaklı borçluya gelerek; “ya öde ya da borcu artır” der. Bunun üzerine borçlu borcu artırır, alacaklı da süreyi artırır.

3.Alış - veriş Faizi:

Alış-veriş faizi ise standart mal veya paraların peşin veya vadeli alım-satımlarında ortaya çıkan faizdir. Alış-veriş faizi de fazlalık ve veresiye (vade) faizi olmak üzere iki türdür.

a)Fazlalık Faizi (Ribe’l-Fazl): Fazlalık faizi, ölçülen veya tartılan mallar kabilinden olan şeylerin, kendi cinsleriyle peşin olarak fazlalıklı bir şekilde mübadele edilmesidir.Fazlalık faizi, aynı cinsten para veya malların birbirleriyle peşin mübadelesinde bedellerden birinde bulunan nicel fazlalıktır.

Bu nedenle altın, gümüş, bakır, buğday, arpa ve tuz gibi bir madde, kendi cinsi ile hemen değiştirilecek olsa, miktarları birbirine eşit olması gerekir. Birinin miktarı biraz fazla olunca, bu bir ribel fazl olmuş olur.
Misal: On gram altın, yine on gram altın karşılığında peşin olarak satılır. On bir gram karşılığında satılamaz. Bu bir gram fazlalık ribel fazl olur.

b)Vade( veresiye) Faizi (Ribe’n-Nesie):

“Altının altınla, buğdayın buğdayla, arpanın arpayla satışı peşin olmadıkça faizdir…” rivayetinde olduğu gibi, faizle ilgili hadislerde zikri geçen altı maddeyi ve mezheplere göre bu altı maddeye kıyas edilerek faizin kapsamına giren şeyleri gerek kendi cinsleriyle, gerekse başka cinslerle miktarları eşit de olsa nesie (veresiye) olarak mübadele etmek şeklindedir.

Mal-para veya para-mal mübadelesi hariç(mezheplerin görüşü-Nakid paralar karşılığında, nakid cinsinden olmayan tartılır ve ölçülür şeyler peşin olarak alınabileceği gibi, veresiye olarak da alınabilir. Çünkü alış-veriş için buna ihtiyaç vardır.), bedellerden birinin veya ikisinin birden vadeli olduğu mübadelelerde cereyan eder; cinsler ister aynı ister farklı ve miktarları da ister eşit ister farklı olsun, fark etmemekte yani faiz ortaya çıkmaktadır. (aynı veya farklı cins malların peşin satılması veresiye satılmaması prensibi)

Kışın bir kile buğdayı yazın vermek üzere bir buçuk kile ile satın almak ; Yine, şu kadar kile buğday o kadar kile arpa karşılığında veya tuz karşılığında veresiye olarak satmak ribe’n-nesîedir. Ribe’n-nesîe’nin haram kılınışında Müslümanların imâmları (dört mezheb) arasında ihtilâf yoktur.

4. Günümüz faizi : Günümüzde çeşitli adalar altında fakat yukarıdaki temelde pek çok isimde faiz vardır.